Typisch Belgisch

België en Nederland zijn al eeuwenlang met elkaar verbonden. Na de Bourgondische periode aan het eind van de middeleeuwen heeft een groot deel van België samen met Nederland meestal één land gevormd, die onder verschillende machthebbers viel. Pas in het jaar 1830 heeft België zich na de Belgische Revolutie afgescheiden van Nederland. Begrijpelijk dat België wat betreft taal maar ook cultuur overeenkomsten kent met Nederland. Toch zijn er ook grote verschillen, deze hebben er immers mede toe geleid dat België uiteindelijk een zelfstandig land werd. De Belgen hebben dan ook een geheel eigen cultuur, waarbij eer ruimte is voor typisch Belgische elementen. Op deze pagina pikken we wat zaken eruit die volgens ons als ‘typisch Belgisch’ omschreven mogen worden.

Chocolade

In de Belgische snoepcultuur neemt chocolade een belangrijke positie in. De Belgische chocolade-industrie is vooral bekend vanwege de pralines (bonbons) die in België door honderden ambachtelijke chocolatiers en een aantal grote industriële producenten vervaardigd worden. De praline (bonbon) is overigens een Belgische uitvinding. In Brussel was het Jean Neuhaus die in het jaar 1912 de eerste gevulde chocoladebonbon bedacht. Tegenwoordig zijn de winkels van Neuhaus nog steeds een begrip in België. Ook andere Belgische merken zijn befaamd om hun pralines. De meest bekende zijn Leonidas en Godiva. Voor veel toeristen is een bezoek aan België niet compleet zonder de aanschaf van een doosje pralines of één van de vele andere chocoladeproducten. Zo hebben veel steden hun eigen specialiteit zoals de handjes van Antwerpen en de zwaantjes van Brugge.

Chocolade

Wielrennen

Hoewel voetbal de meest beoefende sport is in België is het wielrennen toch volkssport nummer één in België. De wielersport wordt door veel mensen beoefend. Ga op een willekeurige zaterdag of zondag maar eens over B-wegen in België rijden en de kans is groot dat je groepen wielrenners tegenkomt. België kent dan ook een enorm aantal kleine en grotere wielerkoersen. Populaire wielerkoersen in België zijn de Ronde van Vlaanderen, Luik-Bastenaken-Luik en de Ronde van Wallonië.

Vlaams dialect

Veel Nederlanders denken dat Vlaams een taal is, maar het is een verzameling van Vlaamse dialecten die gebaseerd zijn op de Nederlandse taal. De Vlaamse dialecten komen over het algemeen vriendelijker over dan het pure Nederlands. Belgen worden daarom vaak als beleefder en minder hard gezien dan Nederlanders. Opvallend in de Vlaamse dialecten is het gebruik van Franse woorden en vooral ook ver-Nederlandste versies van Franse woorden. Ook is er vaak een duidelijk verschil in uitspraak. Zo wordt het woord energie in het Nederlands uitgesproken als ‘eenerzjie’ en in het Vlaams gewoon als ‘eenergie’ (dus met een hoorbare ‘g’).



Biercultuur

De gemiddelde Belg is een bierliefhebber. Naast het gewone ‘pintje’, waarmee ondergistende bier zoals pilsener (pils) bedoeld wordt, kent België een enorme hoeveelheid aan speciale bieren. Dit kunnen bieren zijn van spontane gisting maar ook bovengistende bieren. Veel van deze bieren worden nog op traditionele wijze gebrouwen. Dit gebeurt niet zelden in kleine brouwerijen. Door overnames zijn wel steeds meer ‘kleine’ Belgische merken en bieren in handen gekomen van grotere bierproducenten. Door marketing, contracten met kroegen en uitbreiding van de producten worden op deze manier een aantal ‘kleinere’ biermerken groot gemaakt.

In België is het drinken van bier tijdens de lunch of aan het einde van de werkdag iets heel gewoons. Het drinken van bier moet in ieder geval wel aan één belangrijke voorwaarde voldoen: ieder bier moet in het juiste glas geschonken worden. Naast veel biersoorten en bierbrouwers telt België ook vrij veel bierverenigingen en bierproeverijen. Op het gebied van bierfestivals is het ook ieder jaar een vrij drukke agenda in België. Bierfestivals die je niet mag missen zijn het Kempisch Bierfestival in Geel, het Kerstbierfestival in Essen, het Modeste Bierfestival in Antwerpen en het Brugs Bierfestival.

Biercultuur

Belgenmoppen

Eigenlijk niet typisch Belgisch, maar typisch Nederlands is de Belgenmop. De Belgenmop is ontstaan in de tweede helft van de vorige eeuw. Als oorsprong zou een wraakneming ten gronde liggen. Het zou een reactie zijn op de Belgen die Nederlanders en dan vooral de Hollanders in grappen uitmaken voor gierig. Wat aannemelijker is, is het psychologisch effect dat je bereikt door je naaste naar beneden te halen. Door een ander dom te noemen, lijk je zelf slimmer. Dit gebeurt niet alleen door Nederlanders over Belgen. Je ziet het ook bij andere buurlanden: Spanjaarden over Portugezen, Engelsen over Ieren en Denen over Zweden. Behalve grappen over domheid wordt ook de voorliefde voor friet regelmatig gebruikt in Belgenmoppen. Saillant detail is overigens dat op een wereldranglijst van het gemiddelde IQ per land Nederland inderdaad hoger scoort dan België. Dit is gebaseerd op het omstreden boek ‘IQ and the Wealth of Nations’ van Dr. Richard Lynn, die het verband zocht tussen Bruto Nationaal Product en IQ. Hierin komt Nederland op een gemiddeld IQ van 102 uit en België op een gemiddelde van 100. Er zijn echter ook lijsten met IQ-scores waarin de Nederlanders het af moeten leggen tegen de Belgen. Ook op het gebied van televisiespelletjes waarbij slimheid een rol speelt winnen Belgen meestal vaker van Nederlanders dan andersom. Voorbeelden hiervan zijn Tien voor Taal en het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Strips

Belgen zijn gek op stripverhalen. Veel striphelden kennen dan ook hun oorsprong uit de tekenpennen van Belgische stripschrijvers. Beroemde Belgische strips zijn Kuifje (van Hergé), Robbedoes en Kwabbernoot, Suske & Wiske (van Willy Vandersteen), Lucky Luke, de Smurfen, Nero, Guust en Buck Danny. De kans is bijna honderd procent dat je als Nederlander ooit wel eens een stripverhaal van Belgische bodem gelezen hebt. In België zijn ook meerdere musea die gewijd zijn aan strips en stripfiguren. Zo staat in Brussel het Belgisch Stripcentrum en het MOOF-museum dat vooral in het teken staat van stripfiguren maar ook 3D-animaties waarin striphelden een belangrijke rol spelen. In Kalmthout staat er nog een Suske & Wiske museum. Dit museum is alleen maar op afspraak te bezoeken. Erg leuk voor stripliefhebbers is de Striproute in Brussel. Al wandelend door de straten van de Belgische hoofdstad kun je tientallen stripfiguren ontdekken op muren en in straten. Ook Antwerpen heeft een eigen stripwandeling.

Belgische strips

Friet

Volgens de Belgen is friet (in Nederland ook wel ‘patat’ genoemd) een Belgische uitvinding. Fransen betwisten dit en menen dat ‘patates frites’ een Franse creatie is. De Belgische versie van de geschiedenis van friet vertelt ons dat het product ontstaan zou zijn aan het Belgische stuk van rivier de Maas. Normaal frituurde men daar kleine visjes. Bij gebrek aan vis zou men af en toe overgaan op het frituren van reepjes aardappel, die wat betreft vorm een overeenkomst hebben met de kleine visjes. Hoe je het ook wendt of keert, friet is een veel geconsumeerd (bij)gerecht in België). In vrijwel ieder dorp is er wel een traditionele frituur of frietkot te vinden. Wie in België friet met mayonaise bestelt die krijgt waarschijnlijk ook nog echte mayonaise (de Belgische, iets zuurdere variant). In Nederland wordt er inmiddels meer fritessaus (minder vet) geserveerd bij/op de friet dan echte volvette mayonaise.

Sinds 2008 is in België het enige frietmuseum ter wereld gevestigd. In het Frietmuseum te Brugge kom je alles over friet te weten. Over de toegevoegde waarde van het museum zijn de meningen verdeeld. Sommige vinden het erg boeiend terwijl anderen het amper de moeite waard vinden.

Bourgondische inslag

Opvallend verschil tussen Nederland en België is de Bourgondische inslag die de Belgen hebben, terwijl je die in Nederland amper ziet. Uitzonderingen hierop vormen de zuidelijke provincies Noord-Brabant en Limburg, waarvan de inwoners zich ook vaker als een Bourgondische levensgenieter zien dan andere Nederlanders. Het Bourgondische zie je op allerlei manieren. Lekker eten en drinken vormen voor een Belg vaker een belangrijke randvoorwaarde van een gelukkig leven. Voor een vrij grote groep Nederlanders is eten en de bereiding van eten een noodzakelijke kwaad. Eten wordt op een meer zakelijke manier benaderd, terwijl in België de liefde voor lekker eten op allerlei manieren door de samenleving heen druipt. Zo zie je op de exotische markt in Antwerpen tijdens de zomermaanden gewoon mensen staan smullen van oesters begeleid met een goed glas champagne, terwijl je op een gemiddelde Nederlandse markt niet verder komt dan een blikje frisdrank en een vette hap. Ook bij concerten zie je dit. In Nederland kun je bier uit plastic bekers krijgen (volgens veel Belgen schande overigens om bier in plastic te serveren), terwijl je grote kans hebt dat je voorafgaand bij een concert in België kunt genieten van een glas champagne en sushi.

Bourgondische inslag

Sociale omgangsvormen

Nederlanders en dan met name Hollanders noemen Belgen vaak bescheiden, maar ook vooral niet ‘recht voor zijn raap’. Belgen noemen Hollanders vaak arrogant, direct en soms zelfs ronduit grofgebekt. De manier waarop men met elkaar omgaat verschilt nogal. Daar waar het in Nederland steeds vaker sociaal geaccepteerd wordt dat je direct zegt wat je vindt zonder er doekjes omheen te winden, daar is het in België vaak nog ‘not done’ om iemand bijvoorbeeld rechtstreeks te vertellen wat je vindt. De Nederlandse directheid kan in België daarom als onbeschoft overkomen. In de zakenwereld en politiek kan dit een averechts effect hebben.

Compromissen

Als er één land is waar compromissen sluiten tot de cultuur behoort dan is het België wel. Een Belg weet als geen ander hoe het is om compromissen te sluiten. Dit komt vooral tot uiting in de landelijke politiek. Veel besluiten worden genomen op basis van langdurige discussies en het sluiten van compromissen. Dit is bijvoorbeeld de enige manier om tegenwoordig in België een regering samen te stellen, want niet alleen is er in België sprake van politieke versnippering, ook is er de blijvende strijd tussen het Vlaamse gewest enerzijds en het Waalse gewest anderzijds. Men zegt in België wel eens dat het Belgische volk niet bestaat. Kortweg komt het er op neer dat er Walen en Vlamingen zijn. Beide groepen willen voor elkaar niet onderdoen. Dat betekent continu onderhandelen over procedures, taal maar ook de verdeling van geld en politieke macht. De Belgen zijn mede daardoor in het bezit gekomen van het wereldrecord wat betreft de langst durende regeringsformatie ter wereld. Op 13 juni 2010 begon de formatie na de verkiezingen en pas na 533 dagen was er een nieuw kabinet geformeerd.